Ebeveyinlerin Çocuklarına Hitap Şeklinin Önemi

Günümüzde aile dinamiklerindeki değişimlerden biri olan ebeveynlerin çocuklarına hitap şekillerinin çocukların kişisel yapılarına birçok noktada önemli etkisi bulunmaktadır.

Hitap, karşımızdaki kişinin hayatımızdaki rolüne göre şekillenen bir sesleniştir. Her birimiz birbirimizin hayatında farklı rollere sahibiz. Dolayısıyla hitap şekilleri rollerimizi en somut şekilde simgeleyen unsurlardan olmakla birlikte ilişkilerimiz üzerinde de etkiye sahiptir. Ebeveynlerin çocuklarına hitap ederken rollerine uygun hitaplar yapmaları en uygunudur.

Bir anne veya baba çocuğu onun neyi oluyorsa o şekilde hitap etmelidir. Bu doğrultuda ‘kızım, oğlum’ hitapları uygundur. Günümüzde yaygın hatalardan biri ‘anneciğim, babacığım’ şeklinde hitap

etmektir. Bu hitap şekli ancak çocuğun ebeveyne kullanması uygun olan hitap şeklidir. Ebeveynler bu şekilde hitap ederek çocuğun kimlik karmaşası yaşamasına, rollerin sınırlarını iyi kavrayamamasına neden olabilir. Aile içi dinamiklerde rol sınırlarının doğru oluşturulması çocukların kişiliklerinin doğru şekilde gelişmesi konusunda en önemli unsurlardandır.

Çocuklar, dünyaya geldikleri andan itibaren güven duymak isterler. Güven ise ebeveynlerin davranışları, tutumları üzerinden şekillenir. Çocuklar güvenli sınırlara ihtiyaç duyarlar. Ebeveynlerin istikrarlı tutumlar ile güvenli sınırlar inşa etmesi gerekir.

Günümüzde yaygın olarak anlatılanların aksine çocukların ihtiyacı arkadaş gibi bir anne-babadan önce tam bir anne-baba görmektir. Böylece çocuk güven duyar ve ruhsal ve zihinsel gelişimi olması gerektiği şekilde ilerler.

Çocuğunuzu bir takım hitap şekilleri ile birlikte aşırı yüceltip onu olduğundan değerli atfetmek çocuğunuzun benlik algısının farklı gelişmesine sebep olabilir. ‘Paşam, aslanım, kralım, prensim, prensesim’ gibi hitaplar çocuğun kendini üstün görme, diğer insanları aşağılama, insan ilişkilerinde problemler, benlik algısında problemler, öz eleştiriden kaçınma, eleştiri kabul etmekten kaçınma gibi daha birçok

özelliklere sahip olmalarına sebep olabilir. Bu şekilde yüceltilerek yetiştirilen çocuklarda diğer insanların da onları yüceltmesini beklemek, dediklerini yaptırmaya çalışmak, herkesin kendisine uyum

sağlamasını beklemek gibi insan ilişkilerini olumsuz etkileyecek yaklaşımlar gelişmiş olur.

Çocuğunuza ‘aşkım, sevgilim, bir tanem, hayatım’ gibi hitaplar kullanmayın!

Bu gibi hitap şekilleri çocuğun kimlik karmaşası yaşamasına sebep olacaktır. Çocukların insan ilişkilerini sağlıklı ve güvenli şekilde kurabilmesinde olumsuz etkileri olabilir. Cinsel anlam içeren kelimelerin çocuklara karşı kullanımı kavram karmaşası ile birlikte cinsel kimlik karmaşasına da sebep olabilir.

Çocuklarınıza ‘aptal, tembel, yaramaz, gerizekalı, beceriksiz’ gibi sıfatlar ile hitap etmekten kaçının. Çünkü bunu bir tekrar dahi çocuğunuzun sıfatı kabullenip kendini o sıfat olarak görmesine ve benlik saygısını yitirmesine sebep olabilir.

Çocuklar kendi benliklerini ebeveynlerinin onları gördüğü ve onlara davranış şekilleri üzerinden görürler. Dolayısıyla ebeveynin ‘aptal’ olarak hitap ettiği bir çocuk kendini aptal olarak görecektir.

Ebeveyn verdiği tepkilerle, aslında hareketli ve enerjik bir çocuğa yüklediği ‘yaramaz çocuk’ kimliğiyle çocuğun davranışlarını sürekli ve abartılı hale getirmiş olur. Çocuk bulunduğu ortamda dikkat çekmek, ilgiyi üzerinde toplamak için aynı davranışları sergilemeye devam eder. Çocuklarımız için bu tür olumsuz ve yıkıcı hitaplar yerine onlara değerli hitaplar edelim. ‘Akıllı, becerikli, düşünceli’ gibi onları olumlu yönde tetikleyici sıfatlar kullanabiliriz. Bu sıfatları olumlu davranışlar sergiledikleri zaman kullanarak bu olumlu davranışları da pekiştirebiliriz.

Çocuklar, somut düşünme döneminde kendisine hitap edilen role bürünür. Bu dönemde ebeveynden sağlıklı bir ayrışma yaşaması; kendine güven duyarak ve ebeveyninin desteğini hissederek gelişim aşamalarını geçirmesi gerekmektedir. Kendi isimleriyle ya da ‘çocuğum, kızım, oğlum, evladım’ gibi onun rolüne uygun hitaplarla; kazanmalarını istediğimiz davranışlarla, kişilik özellikleriyle ve uygun

sıfatlarla hitap etmek en uygun olacaktır. Temel anlayışımız olumsuzları azaltmak, üzerinde durmamak; olumluları ise pekiştirmek, desteklemek olmalıdır.

Psikolog
Ayşenur Dıvarcı